تفاوت طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی
گاهی تصمیم می‌گیریم که تغییری کوچک در فضای خود ایجاد کنیم و با این چالش مواجه هستیم که آیا به یک متخصص طراحی داخلی نیازمندیم یا کسی که دانش دکوراسیون داخلی داشته باشد؟ امروزه در دنیای معماری مجموعه‌ای از متخصصان با یکدیگر در انجام یک پروژۀ معماری همکاری دارند. به دلیل تنوع و گستردگی هرچه بیشتر رشتۀ معماری و معماری داخلی در دنیا، ارائۀ تعریفی دقیق و مشخص برای هر یک از این تخصص‌ها به دلایل متعددی هم برای متخصصان و هم کارفرمایان در انتخاب و انجام پروژه‌های معماری در انواع مقیاس‌ها دارای اهمیت و ارزش است. با در نظر داشتن این موضوع که دو رشتۀ طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی در بسیاری از مواقع به اشتباه استفاده می‌شوند، البته شایان ذکر است که شباهت‌های زیادی بین این دو حرفه و شغل وجود دارد، که در نتیجه تفکیک و ایجاد مرز مشخصی میان این دو را به کاری بس دشوار بدل خواهد کرد. علاوه بر این شباهت‌ها، تفاوت‌ها نیز از طرفی بسیاز ناچیز و از سوی دیگر بسیار قابل توجه‌اند. در این متن در نظر داریم باتوجه به اهمیت این موضوع به صورت تخصصی به تعریف آن‌ها پرداخته و حوزۀ دخالت هریک و تفاوت طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی را به روشنی بیان کنیم.
طراح داخلی چه کسی است؟ حوزۀ مداخلات او چیست؟
طراحی داخلی تخصص و حرفه‌ای است که نیازمند تمرین و آموزش معماری بصورت رسمی است. در طول دورۀ آموزش طراح موضوعاتی همچون رنگ‌ها، مواد و مصالح و متریال‌ها (پارچه، چوب، سنگ و …)، تقویت مهارت‌های ترسیمی، برنامه‌ریزی فضایی، طراحی انواع مبلمان و وسایل را فراگرفته، و آن‌ها را در چندین پروژۀ تعریف شدۀ طراحی داخلی در طول این دوره، تمرین و پیاده‌سازی می‌کنند. علاوه بر این در جهت ارتقاء سطح پروژه‌ها، معماران و طراحان داخلی در فرآیند طراحی تا اجرا در دوران تحصیل خود با مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای طراحی و پرزانته آشنا شده و آن‌ها در طراحی‌های خود به کار می‌گیرند. طراحان داخلی پس از پایان دورۀ تحصیلی خود عموماً با یک دفتر معماری مشغول بکار خواهند شد تا در آینده توانایی تأسیس شرکت شخصی خود را کسب نمایند.
در برخی کشورها پیش از فارغ‌التحصیلی و اطلاق واژۀ طراح به این متخصصان لازم است آزمون‌های ویژۀ رشتۀ خود را گذرانده تا حق امضاء و کار یابند. که نوع و تعداد این آزمون‌ها باتوجه به محل تحصیل و کار این متخصصان تعیین و مشخص می‌شود. طراحان داخلی در پروژه‌ها با معماران و پیمانکاران همکاری می‌کنند و آن‌ها را در تحقق خواست‌های کارفرما همراهی می‌کنند. برنامه‌ریزی فضایی، طراحی و بازسازی فضای داخلی از طراحی پلان تا انتخاب مبلمان و متریال در دستور کار این افراد قرار می‌گیرد که بازۀ متنوعی از عملکردها از یک پروژۀ مسکونی کوچک مقیاس تا طراحی داخلی یک هتل، بیمارستان و یا یک فضای فرهنگی اداری از وظایف آن‌ها خواهد بود.
در مجموع طراح داخلی یک حرفۀ گسترده است که تمام جنبه‌های برنامه‌ریزی و طراحی فضا را در بر می‌گیرد. پررنگ‌ترین و شاخص‌ترین بخش توانایی وی، داشتن دانش و فهم درک رفتار بهره‌بردار در جهت طراحی فضایی کاربردی، متنوع و منحصرد بفرد است.
دکوراتور یا دکوراسیون داخلی و حوزۀ مداخلات آن چیست؟
برخلاف طراحان داخلی، متخصصین این رشته نیاز به تحصیل و آموزش به‌صورت آکادمیک ندارند، و این گروه با گذراندن دوره‌ها و برنامه‌های متعدد آموزشی در این رشته کسب تجربه و مهارت می‌کنند. لازم به ذکر است که این متخصصان نیز در این دوره‌ها سرفصل‌های مشابهی همچون برنامه‌ریزی فضایی، آشنایی با متریال و طراحی مبلمان را آموزش می‌بینند.
حوزۀ مشارکت این گروه معمولاً پس از اتمام فرآیند طراحی و در یک فضای موجود که نیاز به بهبود و زیباسازی است، خواهد بود. آن‌ها کارفرما را در یافتن طرح و سبک مورد نظر خود و همچنین انتخاب رنگ و هارمونی آن‌ها یاری خواهند کرد. از دیگر وظایف آن‌ها راهنمایی کارفرما در انتخاب مبلمان و سایر لوازم دکوراتیو وابسته به فضا است.
همچنین تفاوت طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی را می‌توان در حوزۀ همکاری آن‌ها با دیگر متخصصان عنوان کرد. برخلاف طراحان، این دسته غالباً وارد همکاری با معماران و پیمانکارن نخواهند شد، بلکه حوزۀ همکاری آن‌ها با سازندگان و طراحان مبلمان، تأمین‌کنندگان و سایر متخصصان مشابه خواهد بود. تمامی طراحان داخلی می‌بایست در جهت افزایش کیفیت کارهای ارائه شده خود توانایی دکوراسیون داخلی خود را تقویت نمایند.
طراح داخلی یا دکوراتور داخلی؟
پس از این معرفی باید به این موضوع پرداخت که کدامیک از این متخصصان برای کار طراحی داخلی معماری مفید خواهند بود؟ برای پاسخ به این سوأل باید ابتدا مقیاس و میزان مداخله در پروژه‌های خود را مشخص نماییم. اگر در پروژه‌ای نیازمند تغییرات ساختاری همچون جابه‌جایی در دیوارها، تأسیسات و تعبیه بازشوهای جدید در دستور کار قرار گیرد، بدون شک باید از حضور یک طراح داخلی بهره‌مند شویم و انتخاب آن مناسب‌تر خواهد بود، از این جهت که این افراد می‌توانند به طور مؤثرتری در زمینۀ جزئیات سازه‌ای به شما مشورت داده و در انجام آن شما را هدایت نمایند.
اما بالعکس، اگر در پروژه‌های پیش روی خود نیازمند تغییرات ساختاری و زیرساختی مواجه نیستید و در زمینۀ انتخاب سبک طراحی داخلی فضای خود نیاز به مشورت دارید بهترین انتخاب دکوراتو و یا دکوراسیون کار داخلی است تا شما را با انواع سبک‌ها آشنا کرده و بهترین گزینه را با توجه به خواست‌ها نیازهای‌تان برای شما برگزیند. مشورت با یک دکوراتیو داخلی تنها به انتخاب سبک خلاصه نمی‌شود بلکه وی در زمینۀ تمامی موضوعات از جمله طراحی روشنایی و سایر موضوعات مشابه فردی مؤثر و مناسب خواهد بود.
اما در انتها باید این نکته را در نظر داشته باشید که اولویت اصلی با نیازها و خواست‌های پروژه خواهد بود و عنوان شغلی و حرفه‌ای این افراد در مرتبۀ اهمیت بعدی قرار می‌گیرند، بسیاری از طراحان داخلی که مدت بسیار زیادی را صرف تحصیل در این رشته کرده‌اند امروزه در حوزۀ دکوراسیون داخلی نیز مشغول فعالیت هستند و بالعکس برخی دکوراتیوهای داخلی به دلیل تجربه و طی کردن دوره‌های آموزشی متعدد بر جزئیات ساختاری تسلط بسیار یافته‌اند.
بهترین رویکرد در انجام پروژۀ مورد نظرتان در گام نخست تعریف و تبیین نیازهای‌تان است که به طبع آن‌ها به شرکت‌ها، استودیوها و دفاتر خدماتی مراجعه کرده و با شرح درخواست‌های مورد نظرتان خدمات پیشنهادی آن‌ها را بررسی کرده و از میان آن‌ها بهترین گزینه را انتخاب نمایید.
نویسنده: آناهیتا شهپری (کارشناسی ارشد معماری از دانشگاه هنر تهران، مدرس آموزشگاه معماری پیشکسوتان)
